Hayatınızın bir anında, daha önce hiç bulunmadığınız bir yerde kendinizi sanki o anı daha önce yaşamış gibi hissettiniz mi? İşte bu garip ve gizemli his, bilim dünyasında “deja vu” olarak adlandırılır. Peki, deja vu nedir? Gerçekten geçmişten gelen bir mesaj mı, yoksa beynimizin küçük bir oyunundan mı ibaret?

Deja Vu Nedir? Kısaca Tanımı

Deja vu nedir, Fransızca’da “zaten görülmüş” anlamına gelen bir ifadedir. Kişi, yaşadığı bir anı daha önce deneyimlemiş gibi hisseder. Ancak bu deneyimin ne zaman ve nerede gerçekleştiğini hatırlayamaz. Genellikle birkaç saniye sürer ve kişi, bu durumun gerçekliğini sorgularken kendini hafif tedirgin hissedebilir.

Bilim insanları deja vu’yu beynin kısa süreli hafıza ile uzun süreli hafıza arasında oluşan geçici bir “kısa devre” olarak açıklamaktadır. Bu, beynin yeni bir bilgiyi geçmişte yaşanmış gibi algılamasına neden olur.

Deja Vu Neden Meydana Gelir?

Deja vu’nun kesin nedeni hâlâ tartışmalıdır, ancak en yaygın kabul gören bilimsel açıklamalar şunlardır:

• Nörolojik nedenler: Beynin hipokampus ve temporal lob bölgelerinde oluşan sinyal karışıklıkları, deja vu hissine yol açabilir. Özellikle epilepsi hastalarında sıkça raporlanır.
• Yorgunluk ve stres: Aşırı yorgunluk, zihinsel bulanıklık ve yoğun stres altında beyin, bilgiyi işleme sürecinde hata yapabilir.
• Dikkat eksikliği: İlk anda algılanamayan bir görüntü veya bilgi, birkaç saniye sonra fark edildiğinde “zaten görmüştüm” hissi yaratabilir.
• Bilgi çakışması: Beyin, geçmişte izlenen bir film sahnesi veya okunan bir kitabı anımsayarak mevcut anı ile eşleştirebilir.

Deja Vu Ne Kadar Sık Görülür?

Araştırmalar, insanların yaklaşık %60-70’inin hayatlarında en az bir kez deja vu deneyimi yaşadığını ortaya koymaktadır. Özellikle 15–25 yaş arası bireylerde daha sık görülmektedir. Bunun nedeni, genç bireylerin daha aktif bir hafıza ve hayal gücüne sahip olması olabilir.

Deja Vu ve Sağlık Arasındaki Bağlantı

Deja vu nedir sorusuna verilen yanıtlardan biri de sağlığımızla ilgilidir. Bu his genelde zararsızdır. Ancak sık sık tekrar ediyorsa, özellikle baş dönmesi, baş ağrısı veya bilinç kaybı gibi semptomlarla birlikte geliyorsa bir nöroloji uzmanına başvurmak önemlidir. Çünkü bu durumlar bazı epileptik bozuklukların ya da diğer nörolojik sorunların belirtisi olabilir.

Psikolojik Açıdan Deja Vu

Bazı uzmanlar deja vu’yu sadece biyolojik değil, aynı zamanda psikolojik bir fenomen olarak da değerlendirir. Bastırılmış anılar, geçmişte yaşanan travmalar ya da bilinçaltına atılan bilgiler, bazı tetikleyicilerle yeniden gün yüzüne çıkabilir. Bu durum da deja vu hissini güçlendirebilir.

Deja Vu Yaşadığınızda Ne Yapmalısınız?

Her deja vu anı bir sağlık sorununa işaret etmez. Ancak bu hissi yaşadığınızda kendinize şu soruları sormak faydalı olabilir:

• Son zamanlarda yeterince uyudum mu?
• Stres seviyem ne durumda?
• Bu hissi ne kadar sıklıkla yaşıyorum?

Bu sorulara verdiğiniz yanıtlar, yaşadığınız hissin olağan mı yoksa dikkat edilmesi gereken bir durum mu olduğunu anlamanıza yardımcı olabilir.

Sonuç: Deja Vu Nedir ve Ne Anlama Gelir?

Deja vu nedir, sorusunun cevabı kişiden kişiye değişebilir. Kimileri için sadece ilginç bir bilinç oyunu, kimileri içinse metafizik bir mesaj olarak değerlendirilebilir. Ancak bilimsel gerçeklik, deja vu’nun çoğunlukla beynimizin hafıza mekanizmalarındaki küçük çaplı senkronizasyon hatalarından kaynaklandığını ortaya koyuyor.

Bu deneyim her ne kadar kısa süreli olsa da, insanın varoluşunu ve bilincini sorgulamasına neden olabiliyor. Bu yönüyle deja vu, sadece bir nörolojik durum değil; aynı zamanda felsefi bir tartışmanın da kapılarını aralıyor.

Deja Vu Hissini Nasıl Yorumlamalıyız?
Deja vu, her ne kadar tıbbi ya da bilimsel bir açıklaması olan bir durum gibi görünse de, insan zihninin sınırlarını merak edenler için oldukça ilgi çekici bir konudur. Bazıları bu anları geçmiş yaşamlardan izler olarak yorumlarken, kimileri rüyaların bir tür yansıması olduğunu düşünür. Ancak önemli olan, bu hissi yaşarken paniğe kapılmadan zihinsel durumumuzu gözlemleyebilmek. Düzenli uyku, sağlıklı bir yaşam tarzı ve stres kontrolü, deja vu sıklığını azaltmada etkili olabilir. Eğer bu durum sıklaşıyorsa ve günlük hayatınızı etkilemeye başlıyorsa, bir uzmana başvurmak en sağlıklı adım olacaktır. Unutmayın, beynimiz hala tam anlamıyla çözülememiş bir evren kadar gizemli. Bu gizemli hissin ardındaki sır perdesi aralandıkça, insan zihninin ne kadar derin ve karmaşık olduğu bir kez daha ortaya çıkıyor.

📅 30 Haziran 2025 | Güncel Afet Bilgilendirmesi

Türkiye’nin en önemli gerçeklerinden biri olan deprem gerçeği, sadece Marmara değil, tüm ülke genelinde milyonlarca insanın doğrudan karşılaşabileceği bir afet tehdididir. Bu nedenle “depremde ne yapılmalı?” sorusu, her vatandaşın cevabını çok iyi bilmesi gereken bir sorudur. Bilinçli bireyler, yalnızca kendi yaşamlarını değil, sevdiklerinin hayatını da kurtarabilir. Bu yazımızda, deprem öncesi, anı ve sonrası için uygulanması gereken adımları detaylıca ele alıyoruz.

📍 Deprem Öncesinde Hazırlık Şart

Uzmanlar, “depremde ne yapılmalı” sorusunun ilk yanıtının hazırlıklı olmak olduğunu söylüyor. Deprem sırasında panik yapmamak ve doğru adımları atabilmek, ancak önceden yapılan hazırlıklarla mümkün olur. Peki bu hazırlıklar neler?

• Deprem çantası hazırlayın. İçerisinde su, kuru gıda, fener, yedek piller, ilk yardım seti, düdük, yedek kıyafet, hijyen ürünleri ve kimlik fotokopileri bulundurulmalı.
• Mobilyaları sabitleyin. Evdeki dolap, raf, televizyon gibi devrilme riski olan eşyaları sabitleyin.
• Toplanma alanınızı öğrenin. E-devlet üzerinden mahallenize en yakın AFAD toplanma alanını kontrol edin.
• Aile afet planı yapın. Aile bireyleri ile bir acil durum planı hazırlayın ve herkesin uygulayabileceğinden emin olun.

🔴 Deprem Anında Ne Yapılmalı?

Sarsıntı başladığında panik yapmak, en büyük tehlikelerden biridir. Bu anda yapılması gereken temel hareket, “Çök-Kapan-Tutun” kuralına göre davranmaktır. İşte adım adım deprem sırasında yapmanız gerekenler:

1. Çökün: Diz çökerek kendinizi olabildiğince küçültün.
2. Kapanın: Başınızı ve boynunuzu koruyacak şekilde kapanın.
3. Tutunun: Sağlam bir nesneye tutunarak düşmemeye çalışın.

Pencere kenarlarından, devrilebilecek eşyalardan, merdivenlerden ve asansörlerden kesinlikle uzak durun. Dışarıdaysanız açık bir alanda durun. Bina yakınından, direklerden ve ağaçlardan uzaklaşın. Araçtaysanız durun, kemerinizi takın ve araç içinde kalın.

🕒 Deprem Sonrası İlk Dakikalar

Deprem sona erdiğinde tehlike bitmiş olmaz. Çünkü hasar görmüş binalar çökebilir, gaz kaçağı veya elektrik yangınları yaşanabilir. “Depremde ne yapılmalı?” sorusunun cevabı burada da devam ediyor:

• Gaz, su ve elektrik vanalarını kapatın.
• Etraftaki yaralılara yardım edin, ancak yerinden oynamış kişilere dikkatli müdahale edin.
• Cep telefonunuzu gereksiz kullanmayın. Acil yardım hatları meşgul olmamalı.
• Binanız ağır hasar aldıysa asansör kullanmadan dışarı çıkın.
• Artçı sarsıntılar yaşanabileceği için dikkatli olun, güvende olduğunuzdan emin olmadan binaya dönmeyin.

🏞 Toplanma Alanları Nerede?

AFAD ve yerel belediyeler tarafından belirlenen toplanma alanları, deprem sonrası vatandaşların güvenli şekilde toplanabileceği açık alanlardır. E-Devlet sistemi üzerinden kendi adresinize en yakın toplanma noktası bilgisine ulaşabilirsiniz.

Bu alanlarda yardım ekipleri toplanır, temel ihtiyaçlar karşılanır ve bilgi akışı sağlanır. Eğer toplanma alanınız yoksa en yakın açık spor alanı, okul bahçesi ya da park gibi alanlara yönelmeniz önerilir.

🔋 Acil Şarj ve Haberleşme Hizmetleri

Deprem sonrasında en büyük sorunlardan biri de iletişimdir. GSM operatörleri aşırı yüklenmeden dolayı çalışmayabilir. Bu nedenle cep telefonları yalnızca acil durumlar için kullanılmalı, düşük güç modunda tutulmalıdır. Belediyeler ve özel firmalar tarafından kurulan acil mobil şarj istasyonları, özellikle büyük şehirlerde kritik öneme sahiptir.

Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa gibi şehirlerde belirlenen toplanma noktalarına güneş enerjili mobil şarj üniteleri yerleştirilmiştir. Bu alanlardan vatandaşlar ücretsiz olarak yararlanabiliyor.

👨‍👩‍👧 Psikolojik Hazırlık da Şart

Deprem sadece fiziksel değil, psikolojik anlamda da büyük bir travmadır. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve engelli bireyler için bu süreç çok daha zorlu geçebilir. Aileler, çocuklarına depremi oyunlaştırarak anlatmalı, onları korkutmadan eğitmeli. Psikolojik ilk yardım uygulamaları da unutulmamalıdır.

“Depremde ne yapılmalı?” sorusu aslında yaşamın her alanına yayılan bir bilinçtir. İş yerlerinde, okullarda, kamu alanlarında yapılacak düzenli tatbikatlar bu bilincin yerleşmesini sağlar.

📊 Sonuç: Bilgi Hayat Kurtarır

Türkiye gibi bir deprem ülkesinde yaşarken “depremde ne yapılmalı?” sorusuna verilecek yanıtlar hayat kurtarır. Bu yüzden deprem bilinci, sadece afet anında değil, her an hazır olunması gereken bir sorumluluktur. Unutmayın, hazırlıklı olmak panikten daha güçlüdür.

Sosyal medya fenomeni ve televizyon dünyasının tanınan isimlerinden biri olan Nihal Candan, uzun süredir mücadele ettiği ciddi bir yeme bozukluğu olan anoreksiya nedeniyle hayatını kaybetti. Bu acı kayıp, birçok kişinin bu hastalık hakkında yeniden düşünmesine neden oldu. Peki, anoreksiya nedir, nasıl gelişir ve neden bu kadar tehlikelidir?

Genç yaşta gelen büyük trajedi

Nihal Candan, kardeşi Bahar Candan ile birlikte uzun yıllardır ekranların dikkat çeken yüzlerinden biriydi. Moda programlarıyla ün kazanan ve sosyal medya içerikleriyle geniş bir kitleye ulaşan Nihal, son dönemlerde yaşadığı sağlık problemleriyle gündeme gelmişti.

Özellikle cezaevi sürecinden sonra aşırı kilo kaybı yaşayan Candan, yakın çevresi tarafından ciddi bir yeme bozukluğuyla mücadele ettiği yönünde uyarılmıştı. Yapılan tetkikler sonucunda ona “anoreksiya nervoza” teşhisi kondu. Ne yazık ki bu teşhis çok geç konulmuştu.

Peki, anoreksiya nedir?

Anoreksiya, tıbbi adıyla anoreksiya nervoza, kişinin beden algısında bozulmalar yaşamasıyla başlayan ve aşırı zayıflama isteğiyle yemek yemeyi reddetme gibi davranışlara yol açan psikolojik bir yeme bozukluğudur. Anoreksiya hastaları genellikle aynaya baktıklarında kendilerini olduklarından çok daha kilolu görürler ve bu algı sapması onları aç kalmaya, yemeklerden kaçınmaya ve hatta bazen aşırı egzersiz yapmaya iter.

Bu hastalık sadece fiziksel değil; psikolojik etkileriyle de son derece yıkıcıdır. Depresyon, özgüven eksikliği, sosyal izolasyon ve kaygı bozuklukları gibi ruhsal sorunlarla birlikte ilerler.

Anoreksiya belirtileri nelerdir?

• Aşırı kilo kaybı ve sürekli zayıf kalma arzusu
• Yiyeceklerden kaçınma, yemek yememe
• Sürekli diyet yapma ve kalori hesaplama
• Soğuk havaya karşı aşırı hassasiyet
• Saç dökülmesi, tırnaklarda kırılma
• Kadınlarda adet döngüsünün kesilmesi
• Konsantrasyon eksikliği ve yorgunluk
• Kendini sürekli şişman hissetme

Nihal Candan’ın çevresindekiler de bu belirtileri sıkça gözlemlediklerini dile getirmişti. Ancak çoğu anoreksiya hastasında olduğu gibi, kişi bu hastalığı kabul etmiyor ve yardım almak istemiyor.

Tedavi edilmezse ne olur?

Anoreksiya tedavi edilmediğinde hayati tehlike doğurabilecek sonuçlar doğurabilir. Kalp ritm bozuklukları, tansiyon düşüklüğü, organ yetmezliği ve kas erimesi gibi fiziksel komplikasyonlar yaşanabilir. Uzmanlara göre, en yüksek ölüm oranına sahip olan psikolojik hastalıkların başında gelmektedir.

Nihal Candan da tedavi sürecine geç kalınan örneklerden biri oldu. Son dönemde vücut ağırlığı 25 kilograma kadar düşmüş, yaşamsal organ fonksiyonlarında ciddi bozulmalar başlamıştı. Anoreksiya, yalnızca zayıf kalma arzusu değil; ölümcül bir hastalıktır.

Sosyal medya ve toplumsal baskının rolü

Uzmanlara göre anoreksiya hastalığının artışında sosyal medya büyük bir rol oynuyor. İnceliğin güzellik standardı haline gelmesi, estetik kaygılar, filtreli fotoğraflar ve mükemmel görünme baskısı, gençleri bu tuzağa sürüklüyor.

Nihal Candan da yıllardır kamuoyunun gözü önünde yaşayan biri olarak bu baskılara maruz kalmış olabilir. Sürekli güzel görünme ihtiyacı, kameralar karşısında kusursuz olma arzusu ve toplumsal beklentiler, onun psikolojik olarak yıpranmasına yol açmış olabilir.

Aileler ne yapmalı?

Anoreksiya hastalığında en önemli şey erken teşhistir. Aileler, çocuklarında kilo takıntısı, yemek yeme reddi, sürekli diyet yapma gibi davranışlar gözlemlediklerinde bir uzmana başvurmalıdır. Bu hastalık bireysel mücadeleyle atlatılamaz; psikiyatri, psikoloji ve beslenme uzmanlarının bir arada çalışması gerekir.

Nihal Candan’ın ardından

Nihal Candan’ın hayatını kaybetmesi, sadece bir bireyin kaybı değil, aynı zamanda bir toplumsal uyarı niteliği taşıyor. Bu hastalık gibi sessiz ilerleyen ve çoğu zaman göz ardı edilen hastalıkların ne kadar ölümcül olabileceğini hepimize bir kez daha gösterdi.

Onun trajedisi, belki de birçok gencin bu konuda farkındalık kazanmasına vesile olacaktır. Nihal Candan’ın adı artık sadece ekranlardaki enerjik görüntüsüyle değil, aynı zamanda bir farkındalık sembolü olarak da hatırlanacak.

Peki siz bu hastalık hakkında ne düşünüyorsunuz? Çevreniz de bu hastalığa yakalanan veya yakalanmaya yatkın olan insanlar var mı? Her şeyden önce sağlık gelir. Sağlığınıza dikkat etmezseniz, ne kadar popüler olursanız olun, ne kadar paranız olursa olsun hepsi boş. Sizlere sağlıklı mutlu günler dileriz.