Kültür-Sanat
Avercamp Tablosu 46 Yıl Sonra Bir Yastık Baskısında Ortaya Çıktı
Sanat dünyasında filmleri aratmayacak bir gelişme yaşandı. 1978 yılında ABD’nin Worcester kentinde çalınan ve 46 yıldır kayıp olan Avercamp tablosu, şaşırtıcı bir şekilde bir e-ticaret sitesinde yastık baskısı olarak ortaya çıktı. Hollandalı ressam Hendrick Avercamp’ın “Buz Patencisi ve Diğer Figürlerle Kış Manzarası” adlı eseri, uzun yıllar boyunca izini kaybettirmişti. Yapılan titiz araştırmalar ve tesadüfi bir internet keşfi sayesinde tablo sonunda ait olduğu yere, Worcester Sanat Müzesi’ne döndü.
1978’deki Büyük Worcester Soygunu
Olay 1978 yılının Haziran ayında gerçekleşti. Anti-komünist ve milyoner iş insanı Robert Stoddard’ın 36 dönümlük malikanesine giren hırsızlar, milyonlarca dolar değerinde 12 tabloyu çaldı. Soygunda Renoir, Pissarro, Turner, Boudoin, Jongkind ve Hassam gibi büyük ustaların eserleri de kayboldu. Hırsızlar geride kırılmış eşyalar ve ayak izleri bırakmalarına rağmen yakalanamadı.
Çalınan tabloların bir kısmı sonraki yıllarda bulundu ve müzelere bağışlandı. Ancak Avercamp tablosu, neredeyse yarım yüzyıl boyunca kayıptı.
Avercamp Tablosu İlk İzini İnternette Verdi
2021’de Stoddard ailesi, kayıp eserleri bulması için Worcester Sanat Müzesi eski yönetim kurulu başkanı ve amatör sanat dedektifi Schorer’a başvurdu. Schorer özellikle Avercamp tablosu üzerine yoğunlaştı.
Aylar süren araştırmanın ardından Google’da tersine görsel arama yapan Schorer, büyük bir sürprizle karşılaştı. Çalınan tablonun görseli Pixels.com adlı bir sitede 18 dolarlık bir yastık baskısı olarak satılıyordu. Üstelik eser, Hendrick Avercamp yerine yeğeni Barent Avercamp’a ait olarak listelenmişti.
Dijital İzler Gerçeği Ortaya Çıkardı
Schorer görseli detaylı incelediğinde, fotoğrafın çok yüksek çözünürlüklü olduğunu ve çalındığı 1978 yılından önce böyle bir kayıt alınamayacağını fark etti. Görselin meta verileri incelendiğinde 2012 tarihli bir telif hakkının New York’lu bir sanat simsarıyla bağlantılı olduğu ortaya çıktı.
Simsar, tabloyu 1995 yılında kapanmış bir galerinin düzenlediği sanat fuarında gördüğünü ve 200.000 doların altında bir fiyata satıldığını hatırladı. Bu rakam, Avercamp tablosu için oldukça düşüktü çünkü sanatçının açık artırma rekoru 8,6 milyon dolar seviyesindeydi.
Tablonun değerinin düşürülmesi için imzaya müdahale edilmişti. Eserin imzası “H. Avercamp”tan “B. Avercamp”a çevrilmiş, böylece Hendrick yerine yeğeni Barent’e atfedilerek sahte bir kimlik kazandırılmıştı. Bu hile sayesinde tablo yıllarca açık piyasada rahatça dolaştı.
Mirasçılarla Zorlu İade Süreci
Tabloyu satın alan Hollandalı çift yıllar önce hayatını kaybetmişti. Schorer, 2021’de Worcester Sanat Müzesi adına mirasçılara mektup gönderdi ancak yanıt alamadı. Daha sonra avukat aracılığıyla uyarılar yapıldı, sonuç alınamayınca konu basına taşındı.
Bu süreçte ünlü sanat dedektifi Arthur Brand devreye girdi. Uzun görüşmeler ve gizlilik anlaşmaları sonucunda mirasçılar, Avercamp tablosunu iade etmeyi kabul etti. 2024 sonunda anlaşmaya varıldı ve tablo 2025 Mayıs’ında düzenlenen bir etkinlikle Worcester Sanat Müzesi’ne teslim edildi. Anlaşmada ödenen tutar açıklanmadı.
Sanat Dünyasında Şok Etkisi
Avercamp tablosu, 17. yüzyıl Hollanda manzaralarının en değerli örneklerinden biri kabul ediliyor. 46 yıl boyunca kayıp olan eser, bir yastık baskısı sayesinde gün yüzüne çıktı ve bu durum sanat dünyasında büyük yankı uyandırdı.
Uzmanlar bu olayın, çalıntı sanat eserlerinin nasıl kolayca el değiştirebildiğini ve değerlerinin manipüle edilerek piyasada satılabildiğini gösterdiğini belirtiyor. Aynı zamanda çevrimiçi görsel arama ve dijital arşivlerin çalıntı eserlerin bulunmasında nasıl kritik bir araç haline geldiğini de kanıtladı.
Diğer Kayıp Eserler Nerede?
Worcester soygununda çalınan 12 tablodan üçü bugüne kadar bulundu. Renoir ve Pissarro’nun iki eseri yıllar önce müzelere bağışlanmıştı. Ancak Turner, Hassam ve diğer sanatçılara ait tablolar hâlâ kayıp. Sanat çevreleri, Avercamp tablosunun bulunmasının diğer eserler için de umut ışığı olduğunu düşünüyor.
Sonuç: Bir Yastıktan Müzeye Uzanan Hikaye
46 yıl boyunca kayıp olan Avercamp tablosu, tesadüfi bir internet keşfi sayesinde bulunarak filmlere konu olacak bir hikayeye dönüştü. Hırsızlıktan sahte imzaya, yastık baskısından müze duvarına uzanan bu yolculuk, sanat dünyasında nadir görülen bir olay olarak tarihe geçti.
Worcester Sanat Müzesi’ne teslim edilen eser artık ait olduğu yerde sergileniyor. Uzmanlar bu hikayenin, diğer kayıp eserlerin bulunmasında yeni dijital yöntemlerin kullanılmasına ilham vereceğini belirtiyor.